Мусоҳибаи сухангӯи Бемористони байналмиллалии Ибни Сино Шервони Умриддин бо ассистенти бахши гастроэнтерологии Бемористони байналмиллалии Ибни Сино Маҳмадсабур Қосимов

Ҳепотити вирусӣ яке аз роиҷтарин бемориҳо дар дунё буда, дар беш аз 200 кишвари дунё сабт шудааст. Ин бемории антрапонозӣ мебошад, ки пайваста аз одам ба одам интиқол меёбад.

Тибқи омори Созмони Беҳдошти Ҷаҳонӣ танҳо дар соли 2017 2 миллиону 850 ҳазор нафар дар дунё гирифтори вируси ҳепотит шудаанд. Аз ин омор бармеояд, ки ба ҳисоби миёна ҳамарӯза ҳудуди 8 ҳазор нафар дар ҷаҳон олудаи ин беморӣ мешаванд. Маргу мир аз вируси ҳепотит дар сол 1,4 миллион нафарро ташкил медиҳад.

Нахуст аз ин ки фурсатеро дар ихтиёри мо гузоштед, то дар ин мавзӯъ сӯҳбат биороем, ташаккур мегӯям. Ба унвони суоли нахуст мехоҳам аз Шумо бипурсам, ки бемории ҳепотит чӣ гуна беморӣ аст?

Бемориҳои ҳепотит илтиҳоби бофтҳои ҳуҷайраи ҷигар буда, сабаби пайдошавиашон вирусҳои гуногун мебошанд. Вирусҳо ба бофту ҳуҷайраҳои ҷигар осеб расонида, ҳепотитро ба вуҷуд меоранд. Гурӯҳҳои зиёди ин беморӣ, аз ҷумла, ҳепотитҳои A, B, C, D, I, F ва J вуҷуд доранд, ки вирусҳояшон аз ҳамдигар фарқ мекунанд. Ҳамчунин, роҳҳои сироятёбӣ, дармон ва табобати гуногуни худро доранд. Тибқи омори расмии Созмони Беҳдошти Ҷаҳонӣ, ҳепотит аз лиҳози маргу мир дар байни бемориҳои уфунӣ дар ҷаҳон пас аз бемории сил дар ҷойи дуюм меистад.

Инҷо чанд намуд ҳепотитҳоро номбар кардед, вале мо мехостем дар бораи ҳепотити В маълумот диҳед. Чӣ нишонаҳо дар бемор падид меояд?

Бемории вируси ҳепотити В дар бештари ҳолатҳо нишонаҳои хосе надорад ва метавонад беаломат гузарад. Ташхиси ин беморӣ аз навъҳои дигари ҳепотит танҳо аз роҳи озмоишҳо имконпазир аст. Барои ташхиси бемории ҳепотити В озмоишҳои хун ва ташхисҳои соногрофӣ, фиброскан ва биопсияи ҷигар, ки фаъолияти ин узвро муайян мекунанд, лозим аст. Вируси беморӣ метавонад аз 30 то 60 рӯзи баъд аз олудашавӣ дар зардобаи хун муайян карда шавад.

Дар маҷмӯъ аломатҳои бемории ҳепотитҳои вирусӣ якхелаанд ё гуногун?

Нишонаҳои бемории ҳепотитҳои вирусӣ вобаста ба намуди онҳо мебошад. Ҷараёни беморӣ ду намуд, ҳод ва музмин мегузарад. Аломатҳои ҳод дар аввал ба мисли бемории зуком буда, баъдан заҳролудшавӣ, хастагӣ, беҳолӣ, аз ҳисоби зиёд шудани миқдори билирубин дар хун зардӣ дар луопардаҳои чашм, сафедшавии наҷосат ва қаҳваранг шудани пешоб дар беморон бештар дида мешавад. Фарқияти аломатҳои ҳепотитҳои вирусӣ байнӣ худи вирусҳо ҳастанд, ки дар аломати клиникӣ дида намешавад. Мо танҳо бо озмоишҳо муайян карда метавонем, ки кадом намуди вирус аст, ки ба организм ё ҷигар осеб расонидааст. Танҳо бо воситаи озмоишҳои лабораторӣ навъи вирусро муайян карда, ташхис мегузоранд.

Вируси ҳепотити В чӣ гуна ба шахси солим сироят мекунад?

Вируси ҳепотити В дар моеъоти мухталифи бадан, монанди оби даҳон, шири модари бемор, оби манӣ, моеъи маҳбал дида мешавад. Яке аз роҳҳои асосии сироятёбӣ ин тамоси хунӣ ва алоқаи ҷинсӣ ба ҳисоб меравад. Инчунин сироятёбии тифл аз модар, ҳангоми таваллуд эҳтимол дорад. Ҳамчунин, лавозимоти тиббӣ ва асбобҳое, ки ҳангоми хизматрасонӣ дар кошонаҳои ҳусн, сартарошхонаҳо, духтурони амрози занона, дандонпизишкон истифода мешаванд, манбаъҳои сироят дар замони муосир ба ҳисоб меравад.

Пас аз табобат гирифтан эҳтимоли дубора пайдо шудани беморӣ вуҷуд дорад?

Тақрибан як дарсади беморони ҳепотити В-и музмин бидуни табобат вирус аз баданашон пок мешавад. Вале аз байни онҳо то 2-3 нафарашон такроран ҳепотит пайдо мекунанд ва ҳар шаш моҳ аз ташхиси духтур мегузаранд. Агар дар хонавода як нафар дорои вирус бошад, эҳтимоли интиқоли беморӣ ба аъзои дигари хонавода вуҷуд дорад, вале ин тамоси мудовим ва тӯлониро металабад. Бинобар ин, ба ҳамаи аъзои хонавода бояд воксини зидди ҳепотити В гузаронида шавад.

Дар як мақолаатон қайд кардед, ки бемории ҳепотит аз вируси Covid-19 хатарноктар аст. Ҳол он ки ин бемории ҳамагир дар ҷаҳон доман панҳ кардааст ва пешгирии он мушкилии ҷиддӣ маҳсуб меёбад.

Бо ин  роҳ хостем мардумро аз воҳимаву таҳлука дур кунем. Баъдан муқовимати ин ду вирусро дар муҳити бадан ба инобат гирифта вируси ҳепотитро нисбат ба вируси Covid-19 хатарноктар ҳисобидан мумкин аст. Зеро агар вируси ҳепотит дар муҳити атроф зиёда аз 15-сол зинда монад, вируси Covid-19 баръакс, дар муҳити берун на он қадар муқовим буда, аз таъсири нури офтоб, моддаҳои кимиёвӣ нобуд мешавад ва дар организми инсон низ умри зиёд намебинад. Дар сурати вируси ҳепотитро муолиҷа накардан, то охири умр зинда боқӣ монда, дар натиҷаи беаҳмиятии шахси бемор метавонад сабаби сироятёбии дигарон шавад. Вируси Covid-19 бошад, пас аз гузаштани фурсати муайян аз бадани инсон комилан дур мешавад.

Муолиҷа ва табобати бемориҳои мазкур чӣ гуна сурат мегирад?

Табобати махсуси бемории Covid-19 то имрӯз дақиқ нашудааст. Лозим ба ёдоварист, ки 85 дарсади беморони Covid-19 ба дармон ниёз надоранд, танҳо 15 фоизи боқимондаи онҳо дар бемористонҳо табобат мегиранд. Муолиҷаи Covid-19 нисбат ба табобати ҳепотит осонтар аст. Имрӯз дар Тоҷикистон тақрибан Covid-19 вуҷуд надорад. Вале ҳепотит солҳои дароз буд, ҳаст ва боқӣ мемонад. Болотар ҳам зикр шуд, ки 85 дарсади бемориҳои Covid-19 бидуни дармон шифо меёбанд, аммо шифоёбии худ аз худи шахси олудаи ҳепотит, хеле кам ба назар мерасад. Ҳатто эҳтимоли табобатёбӣ бо доруҳо кам аст.

Роҳҳои пешгирӣ ва табобати кадом ҳепотитҳо вуҷуд дорад?

Муҳимтарин роҳи пешгирӣ огоҳ намудани мардум дар бораи ин беморӣ, инчунин, истифодаи саривақтии воксинаҳо мебошад.

Риоя кардани қоидаҳои гигиенаи шахсӣ, аз ҷумла, алоҳида будани риштарошак, чуткаи дандоншӯӣ, нохунгирак муҳим аст. Агар дар шароити беморхона гирем, истифодаи асбобҳои якбормасрафи тиббӣ зарур аст.  

Оризаҳои Covid-19 ва ҳепотит аз ҳамдигар чӣ фарқ доранд?

Оризаҳои ҳепотит дар давоми солҳои зиёд ба норасоии кори ҷигар оварда мерасонад. Яъне вирусе, ки дар ҷигар пайдо мешавад, дар давоми солҳои зиёд ҳуҷҷайраҳои ҷигарро ба нестӣ бурда, дар натиҷа ба бемории серози ҷигар оварда мерасонад. Вируси Covid-19 бо роҳҳои нафас ба организм ворид шуда, дар шуш ҷой мегирад ва бештар даргирии ин узв ба назар мерасад. Табибон вақте сабабҳои маргу мирро омӯхтанд, табобат осон шуд ҳамин тавр шумораи фавт хеле кам гардид.

Ташаккури зиёд барои сӯҳбати пурмазмунатон!

Саломату хонаобод ва сарбаланд бошед!